کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال: چگونه آن‌ها را تشخیص، گزارش و از آن‌ها دوری کنیم

دنیای پرنوسان ارزهای دیجیتال، فرصت‌های بی‌نظیری را برای کسب سود فراهم کرده است. اما در کنار این فرصت‌ها، تهدیدهای جدی نیز وجود دارد. یکی از بزرگترین این تهدیدها، کلاهبرداری‌های متعددی است که به صورت روزانه در این بازار رخ می‌دهد. کلاهبرداران با استفاده از روش‌های مختلف و پیچیده، تلاش می‌کنند تا سرمایه‌گذاران ناآگاه را فریب داده و دارایی‌های آن‌ها را به سرقت ببرند پس قبل از اینکه تصمیم بگیرید در ارزهای دیجیتال سرمایه گذاری کنید، باید اطلاعات کافی داشته باشید. این مقاله به شما کمک می‌کند تا درک درستی از ارزهای دیجیتال و تشخیص پروژه های کلاهبرداری یا اسکم scam آن پیدا کنید.

چگونه مردم از ارز دیجیتال استفاده می کنند؟

افراد به دلایل مختلفی از ارز دیجیتال استفاده می کنند: پرداخت های سریع، اجتناب از کارمزد تراکنش هایی که بانک های سنتی دریافت می کنند یا به دلیل ارائه برخی از ناشناس بودن. برخی دیگر ارز دیجیتال را به عنوان سرمایه گذاری نگهداری می کنند و امیدوارند ارزش آن افزایش یابد.

چگونه ارز دیجیتال به دست می آورید؟

شما می توانید ارز دیجیتال را از طریق یک صرافی، یک برنامه، یک وب سایت یا یک دستگاه خودپرداز ارز دیجیتال خریداری کنید. برخی از افراد از طریق فرآیندی پیچیده به نام “استخراج” که به تجهیزات کامپیوتری پیشرفته برای حل معماهای ریاضی بسیار پیچیده نیاز دارد، ارز دیجیتال کسب می کنند.

کلاهبرداری (scam) در دنیای ارزهای دیجیتال  چیست؟

اسکم یا کلاهبرداری در دنیای ارزهای دیجیتال به هر نوع فریبکاری یا تقلبی گفته می‌شود که هدف آن، سرقت پول یا اطلاعات شخصی افراد است که در اشکال مختلفی رخ می‌دهند. همانطور که مجرمان مالی تلاش می‌کنند از حساب بانکی شما سرقت کنند یا تراکنش‌های تقلبی را به کارت اعتباری شما اعمال کنند، کلاهبرداران ارز دیجیتال نیز هر کاری برای تصاحب دارایی‌های دیجیتال شما انجام خواهند داد و با روش‌های مختلفی مانند ایجاد پروژه‌های جعلی، هک کردن کیف پول‌ها، فیشینگ و … سعی می‌کنند سرمایه‌گذاران را فریب داده و دارایی‌های آن‌ها را به سرقت ببرند.

چرا کلاهبرداری در ارزهای دیجیتال رواج پیدا کرده است؟

ناشناخته بودن بازار:

بسیاری از افراد به طور کامل با نحوه کار ارزهای دیجیتال آشنا نیستند و همین موضوع باعث می‌شود تا به راحتی فریب کلاهبرداران را بخورند.

سودهای بالا:

وعده سودهای هنگفت و سریع، بسیاری از افراد را به سمت سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال جذب می‌کند و همین موضوع، بستر مناسبی برای کلاهبرداری ایجاد می‌کند.

عدم نظارت کافی:

بازار ارزهای دیجیتال هنوز به اندازه بازارهای سنتی نظارت نمی‌شود و همین امر باعث شده تا کلاهبرداران با آزادی بیشتری فعالیت کنند.

انواع رایج کلاهبرداری در ارزهای دیجیتال:

کلاهبرداری‌های پامپ اند دامپ:

در این نوع کلاهبرداری، کلاهبرداران با ایجاد هیجان کاذب در مورد یک ارز دیجیتال خاص، باعث افزایش ناگهانی قیمت آن می‌شوند و سپس با فروش دارایی‌های خود، باعث سقوط قیمت می‌شوند.

فیشینگ:

ارسال ایمیل‌های جعلی، پیامک‌ها یا ایجاد وب‌سایت‌های تقلبی برای به دست آوردن اطلاعات شخصی و رمز عبور کاربران.

کلاهبرداری‌های مربوط به پروژه‌های جعلی:

ایجاد پروژه‌های ارز دیجیتال جعلی با وعده‌های دروغین و سپس ناپدید شدن با سرمایه سرمایه‌گذاران.

کلاهبرداری ارزهای دیجیتال با استفاده از ICO

در سال ۲۰۱۷، ICOها به یک پدیده پرطرفدار در دنیای ارزهای دیجیتال تبدیل شدند و به تبع آن، تبلیغات پر زرق و برق و اغراق‌آمیز بسیاری در مورد آنها شکل گرفت. کلاهبرداران نیز از این فرصت استفاده کردند و با راه‌اندازی ICOهای جعلی و اسکم، به دنبال فریب سرمایه‌گذاران و خالی کردن جیب آنها بودند. این پروژه‌های کلاهبرداری اغلب دارای وب‌سایت‌های حرفه‌ای، وایت پیپر (سند معرفی پروژه) جذاب و اهداف به ظاهر قانونی بودند، اما در واقع هیچ هدف دیگری جز کلاهبرداری و سرقت سرمایه سرمایه‌گذاران نداشتند.

جعل هویت شرکت‌های معتبر:

کلاهبرداران از شرکت‌های شناخته شده ای مانند آمازون، مایکروسافت، فدرال اکسپرس، بانک شما و بسیاری دیگر تقلید می‌کنند. آن‌ها از طریق پیامک، تماس تلفنی، ایمیل یا پیام‌های رسانه‌های اجتماعی با شما تماس می‌گیرند یا ممکن است یک هشدار پاپ‌آپ را روی رایانه شما نمایش دهند. آن‌ها ممکن است بگویند که تقلبی در حساب شما رخ داده است یا پول شما در معرض خطر است و برای رفع مشکل، باید ارز دیجیتال خریداری کرده و آن را برای آن‌ها ارسال کنید. اما این یک کلاهبرداری است. اگر روی لینکی در هر پیامی کلیک کنید، به تماس پاسخ دهید یا با شماره تلفن روی پاپ‌آپ تماس بگیرید، با یک کلاهبردار ارتباط برقرار خواهید کرد.

کلاهبرداری به شیوه راگ پول(rug pull): وقتی فرش از زیر پایتان کشیده می‌شود

اصطلاح “راگ پول” که به معنای کشیدن فرش از زیر پا است، به خوبی ماهیت این نوع کلاهبرداری رایج در دنیای ارزهای دیجیتال را نشان می‌دهد. در این ترفند، کلاهبرداران با تبلیغات گسترده و فریبنده، توجه سرمایه‌گذاران را به پروژه خود جلب می‌کنند و پس از جذب سرمایه قابل توجه، به طور ناگهانی پروژه را متوقف کرده و دارایی‌های قربانیان را به سرقت می‌برند.

با گسترش صنعت دیفای (DeFi)، این نوع کلاهبرداری نیز افزایش یافته است. به عنوان مثال، در شش هفته ابتدایی سال ۲۰۲۳، حداقل ۱۱ مورد راگ پول به ارزش تقریبی ۱۴ میلیون دلار گزارش شده است.

یکی از روش‌های رایج در کلاهبرداری راگ پول، تخلیه استخر نقدینگی است. همانطور که می‌دانید، برای معامله ارزهای دیجیتال در پلتفرم‌های دیفای، معمولاً به استخر نقدینگی نیاز است. پروژه‌های راگ پول در قرارداد هوشمند خود راهی برای خروج مخفیانه قرار می‌دهند تا پس از جمع‌آوری سرمایه سرمایه‌گذاران، بتوانند به راحتی استخر نقدینگی را تخلیه و دارایی‌ها را سرقت کنند. با تخلیه استخر، قیمت توکن به صفر نزدیک شده و عملاً تمام دارایی سرمایه‌گذاران از بین می‌رود. به این نوع کلاهبرداری، “راگ پول سخت” نیز گفته می‌شود.

در واقع، کلاهبرداران با ایجاد یک پروژه جذاب و وعده‌های سودآور، طمع سرمایه‌گذاران را تحریک کرده و آنها را به سرمایه‌گذاری ترغیب می‌کنند. سپس، با استفاده از راه فراری که از قبل در قرارداد هوشمند تعبیه کرده‌اند، به راحتی سرمایه آنها را به سرقت می‌برند.

بنابراین، هوشیاری و دقت در انتخاب پروژه‌های ارز دیجیتال و بررسی دقیق قراردادهای هوشمند، از جمله راهکارهای مهم برای جلوگیری از این نوع کلاهبرداری است.

چگونه از کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال دوری کنیم

در دنیای مالی، یک قانون کلی و ساده وجود دارد: اگر پیشنهادی بیش از حد عالی به نظر می رسد، به احتمال زیاد درست نیست. هیچ فرد یا شرکتی به سادگی ثروت خود را ده برابر نمی کند یا در ازای مبلغی ناچیز، هدایایی ارزشمند مانند بلیط هواپیما، اقامت هتل، گوشی، تبلت یا سایر وسایل با ارزش را اهدا نمی کند.

البته، ایردراپ ها از این قاعده مستثنی هستند. همانطور که درمقاله ایردراپ ها توضیح داده شد، طرح های بازاریابی این چنینی توسط توسعه دهندگان پروژه های بلاک چینی به دلایل خاصی انجام می شود. ارسال رایگان ارز دیجیتال بین کاربران نه تنها کلاهبرداری نیست، بلکه بخشی از استراتژی بازاریابی آنها محسوب می شود. از آنجا که برای شرکت در این طرح ها نیازی به پرداخت پول نیست، حتی اگر ادعاها نادرست باشند، تنها چیزی که از دست می دهید چند دقیقه زمان برای دنبال کردن حساب ها در شبکه های اجتماعی یا انتشار پست در مورد رمز ارز مورد نظر است. در واقع، شما حتی به صورت رایگان برای پروژه تبلیغ کرده اید!

شما همچنین می‌توانید با ثبت نام در دوره‌های ارز دیجیتال آموزشی سفیران تجارت، سطح آگاهی خود نسبت به بازار رمزارزها و نحوه کسب سود از آنها را به طور جدی و حرفه‌ای یاد بگیرید و درآمد دلاری کسب کنید.

چگونه از کلاهبرداری در دنیای ارزهای دیجیتال در امان بمانیم؟

آشنایی با ترفندهای کلاهبرداران و شناسایی پروژه‌های جعلی در دنیای کریپتو، گامی مهم در جهت حفظ سرمایه است. با این حال، این کافی نیست. باید اقدامات پیشگیرانه‌ای نیز انجام دهیم تا احتمال قربانی شدن در این کلاهبرداری‌ها را به حداقل برسانیم. در ادامه به برخی از این اقدامات اشاره می‌کنیم:

تحقیقات کامل قبل از سرمایه‌گذاری:

پیش از هرگونه سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ارز دیجیتال، تحقیقات کاملی در مورد آن پروژه انجام دهید. وایت پیپر پروژه را به دقت بررسی کنید و در مورد هویت توسعه‌دهندگان، فعالیت پروژه در شبکه‌های اجتماعی، روند توسعه آن در GitHub و میزان تحقق وعده‌های داده شده در نقشه راه پروژه، اطلاعات کسب کنید.

هشیاری در برابر تبلیغات فریبنده:

به تبلیغات وسوسه‌انگیزی که وعده سودهای نجومی و تضمینی می‌دهند، اعتماد نکنید. همچنین از سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی که با استفاده از افراد مشهور و تبلیغات پر سر و صدا قصد جذب سرمایه دارند، خودداری کنید.

بررسی لینک‌ها قبل از کلیک:

در کلاهبرداری‌های فیشینگ، لینک‌های جعلی صرافی‌ها یا کیف پول‌های ارز دیجیتال از طریق ایمیل یا پیامک برای شما ارسال می‌شوند. به عنوان مثال، ممکن است کلاهبرداران در لینک صرافی نوبیتکس (Nobitex.ir) به جای حرف O از عدد 0 استفاده کنند و شما را به صفحه جعلی خود هدایت کنند. تا حد امکان از باز کردن این لینک‌ها خودداری کنید و قبل از کلیک بر روی آنها، از صحت آدرس‌ها مطمئن شوید.

دانلود برنامه‌ها از منابع معتبر:

همیشه سعی کنید اپلیکیشن صرافی یا کیف پول ارز دیجیتال را از فروشگاه‌های رسمی اپلیکیشن مانند پلی استور گوگل یا اپ استور اپل دانلود و نصب کنید. برای امنیت بیشتر، می‌توانید اپلیکیشن را از سایت رسمی صرافی یا کیف پول دانلود کنید.

عدم اتصال کیف پول به برنامه‌های غیرمتمرکز ناشناس:

بسیاری از کلاهبرداران برای خالی کردن کیف پول شما از برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps) جعلی استفاده می‌کنند. تعامل با این برنامه‌های جعلی می‌تواند منجر به از دست رفتن دارایی‌های شما شود. بنابراین، از اتصال کیف پول خود به این برنامه‌ها خودداری کنید و در صورت لزوم، از یک کیف پول جداگانه برای این کار استفاده کنید.

حفاظت از اطلاعات حساب کاربری:

هیچگاه اطلاعات حساب صرافی یا کیف پول خود، از جمله رمز عبور و عبارت بازیابی، را در اختیار دیگران قرار ندهید. اگر فردی خود را به عنوان پشتیبان صرافی یا کیف پول معرفی کرد و درخواست اطلاعات حساب شما را داشت، بدانید که در معرض کلاهبرداری قرار دارید.

ورود مستقیم به سایت صرافی:

به جای جستجوی نام صرافی در گوگل، آدرس سایت آن را مستقیماً در مرورگر خود وارد کنید. کلاهبرداران ممکن است با ایجاد سایت‌های جعلی و تبلیغات دروغین در گوگل، شما را به دام بیندازند.

هشیاری در مورد ایردراپ‌ها:

ایردراپ‌های معتبر معمولاً هیچ هزینه‌ای برای ارسال ارز دیجیتال به کیف پول شما دریافت نمی‌کنند (به جز کارمزد جزئی شبکه). اگر در هنگام دریافت ایردراپ با درخواست پرداخت هزینه مواجه شدید، احتمالاً با یک کلاهبرداری روبرو هستید. همچنین، هنگام اتصال کیف پول خود برای دریافت ایردراپ، صفحه اطلاعات تراکنش را به دقت بررسی کنید تا از کسر مبلغ اضافی از کیف پول خود جلوگیری کنید.

با رعایت این نکات ساده اما مهم، می‌توانید تا حد زیادی از خود در برابر کلاهبرداری‌های ارز دیجیتال محافظت کنید و از ضررهای احتمالی جلوگیری کنید. به یاد داشته باشید که هوشیاری و دقت، بهترین سلاح شما در برابر کلاهبرداران است.

بنابراین، تشخیص پروژه های کلاهبرداری ارز دیجیتال از اهمیت بالایی برخوردار است. این نوع کلاهبرداری فقط مختص به ارزهای دیجیتال نیست، اما امروزه شکل جدیدی به خود گرفته است. اگر کلاهبرداران در گذشته از شما شماره کارت بانکی می خواستند، امروزه آدرس کیف پول دیجیتال خود را برای دریافت بیت کوین یا سایر رمز ارزها ارائه می دهند. این روش به دلیل ناشناس و غیرقابل ردیابی بودن آدرس کیف پول ها، نگرانی های قبلی آنها را برطرف کرده و به آنها اجازه می دهد با خیال راحت به فعالیت خود ادامه دهند.

به یاد داشته باشید که هوشیاری و دقت در معاملات مالی، به ویژه در دنیای پیچیده ارزهای دیجیتال، کلید اصلی برای جلوگیری از کلاهبرداری است.